Wyrwy po prof. Mądziku w polskiej kulturze nie sposób zapełnić

Prof. Leszek Mądzik – wybitny twórca teatralny, reżyser, scenograf, malarz i fotograf, twórca Sceny Plastycznej KUL - zmarł we wtorek w wieku 80 lat.

W archikatedrze lubelskiej przy urnie z prochami Mądzika odprawiona została msza żałobna w intencji zmarłego. Przewodniczył jej metropolita lubelski abp Stanisław Budzik. W nabożeństwie uczestniczyli m.in. przedstawiciele Senatu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, lokalnych władz, środowisk kultury i nauki.

„Łączymy się żałobie i w poczuciu dotkliwej straty.(…) Tego pustego miejsca w polskiej sztuce teatralnej, tej wyrwy w naszej kulturze i duchowości, jaka zostaje po odejściu mistrza tej miary, co Leszek Mądzik, nie sposób będzie zapełnić” – napisał prezydent Duda w liście, który odczytał jego doradca prof. Dariusz Dudek.

Prezydent podkreślił, że znakomity dorobek Mądzika pozostaje inspiracją, ale przygnębiająca jest świadomość, że nie będzie już rozwijany. Jak zaznaczył, jego twórczość miała wymiar „egzystencjalny czy wręcz metafizyczny” i była „zaproszeniem do duchowych poszukiwań”. „Powszechna jest opinia, że artystycznych a zarazem głęboko filozoficznych koncepcji wizualnych Mistrza nie da się porównać z żadnymi innymi. Tak bardzo naznaczone są siłą jego oryginalnej wyobraźni i refleksji” – napisał prezydent.

„Teraz Leszek Mądzik pozostawia nas z tymi wielkimi pytaniami, na które - wierzymy – sam zna już odpowiedź.(…) Twórca odchodzi, ale jego przesłanie trwa i stale będzie inspirować” – dodał prezydent.

O artystycznej działalności Mądzika mówił podczas mszy św. były rektor KUL ks. prof. Antoni Dębiński. Wspominał, że artysta, nawet kiedy już walczył z ciężką choroba, planował wiele różnych projektów, m.in. spektakl poświęcony postaci Don Kichota, a ostatnio najwięcej mówił o „Requiem” Wolfganga Amadeusza Mozarta w Operze Lwowskiej.

„Miało to być dla niego wyzwanie totalne. +Robię całość: scenariusz, scenografia, reżyseria+ - powtarzał. Kompozycja Mozarta miała być tłem pokazania Wielkiego Głodu na Ukrainie, klęski zbrodniczo, sztucznie wywołanej przez komunistyczne władze. Projekt nabierał kształtów, ale profesor nie zdążył wyjechać z nim do Lwowa. Kto wie? Może teraz w niebiańskich przestworzach inscenizuje +Requiem” Mozarta” – mówił ks. prof. Dębiński.

Podkreślił, że KUL żegna twórcę, którego spektakle – będące wyjątkowym i niepowtarzalnym zjawiskiem – prezentowane na teatralnych deskach na świecie, rozsławiały uczelnię, ale też „przydawały jej znaczenia”.

Leszek Mądzik (ur. w 1945 r.)- reżyser, scenograf, malarz, fotograf – był jednym z najoryginalniejszych polskich twórców teatralnych. W 1966 r. rozpoczął studia z historii sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Początkowo był scenografem w Teatrze Akademickim, ale już w 1969 r. rozpoczął pracę nad własnym, autorskim teatrem - Sceną Plastyczną KUL. Pierwszy spektakl pt. "Ecce Homo" został wystawiony wiosną 1970 r.

Spektakle Sceny Plastycznej KUL - określanej jako teatr obrazu, teatr światła i mroku - pozbawione słów, tradycyjnego aktorstwa i fabuły, opierały się na scenografii, przestrzeni, grze świateł, ciszy i dźwięków.

Teatr Mądzika nazywano teatrem filozoficznego egzystencjalizmu; w swojej twórczości artysta drążył tematykę sacrum, śmierci, erotyki, przemijania. Głównymi środkami artystycznej wypowiedzi Mądzika, który był reżyserem i scenografem spektakli Sceny, były przestrzeń i światło, nieliczne postacie oraz przedmioty zanurzone w głębię i mrok.

W dorobku Sceny Plastycznej KUL jest ponad 20 spektakli. Wiele w nich pokazywanych było na różnych festiwalach w kraju i na świecie, gdzie spotykały się uznaniem i zdobywały nagrody. Słynne przedstawienia Mądzika to m.in. „Zielnik”, „Wilgoć”, „Wrota”, „Wędrowne”, „Tchnienie”, „Kir”.

Mądzik przygotowywał też scenografie do spektakli w teatrach Polski, Portugalii, Francji i Niemiec. Wykładał w kilku szkołach artystycznych, m.in. na Wydziale Scenografii warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych oraz Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Wykładał też na uczelniach artystycznych w Helsinkach, Berlinie, Amsterdamie, San Francisco, Hamburgu, Lyonie.

W 1986 r. założył Galerię Sztuki Sceny Plastycznej KUL, w której zaprezentowano wiele wystaw współczesnych twórców kultury polskiej. Był projektodawcą Muzeum Współczesnej Sztuki Sakralnej w Kielcach, dyrektorem artystycznym Festiwalu Scenografii i Kostiumów „Scena w budowie”, opiekunem artystycznym Galerii Saskiej w Lublinie, autorem licznych plakatów i grafiki książkowej. W 2002 r. wydał album własnych zdjęć „Fotografia: faktura, czas, sacrum, postać” ze wstępem Andrzeja Wajdy.

Za swoją działalność artystyczną Mądzik otrzymał wielu nagród i odznaczeń - m.in. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Złoty Medal „Gloria Artis”, Krzyż Zasługi Pro Ecclesia et Pontifice. W styczniu 2025 r. odebrał akt nadania honorowego obywatelstwa Lublina.

Leszek Mądzik zmarł 18 marca 2025 r. w wieku 80 lat. Zostanie pochowany w poniedziałek na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (PAP)

ren/ js/